مقدمه:

برای محافظت از ریه ها در برابر ذرات آلاینده و گرد و غبار موجود در هوا، بیماریهای تنفسی مانند آنفلوانزا و دیگر بیماری های عفونی از ماسک تنفسی استفاده می شود. ماسکهای تنفسی در واقع جزء تجهیزات حفاظت فردی هستند که به منظور کاهش ورود آلاینده های موجود در هوا به ریه ها طراحی و ساخته شده اند. ماسکهای تنفسی از لحاظ کاربرد و ویژگیها دارای انواع مختلفی هستند.از رایجترین آنها میتوان به ماسک پزشکی، ماسک دهانی، ماسک فیلتردار و ماسک مخصوص تنفسی اشاره کرد.این روزها با توجه به شیوع بیماریهای واگیر مانند کورونا و آنفلوانزا و همچنین افزایش آلایندههای هوا، خرید ماسک تنفسی به یک ضرورت تبدیل شده است.

انواع مختلف ماسک‌های صورت

1 - ماسک جراحی (یکبار مصرف)

 

 ماسک جراحی به عنوان یک محافظ در برابر ذارت معلق عفونی در فضا شناخته شده و توسط متخصصان سلامت در حین عمل جراحی توصیه شده است. آنها به طور عمده توسط متخصصان مراقبت های بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند تا از خود و دیگران در برابر شیوع بیماری های عفونی ناشی از هوا ، مایعات بدن و ذرات معلق محافظت کنند .ماسک های پزشکی یا جراحی برای پوشاندن دهان و بینی شما در نظر گرفته شده است. آنها با موادی طراحی شده اند که می توانند ذرات بزرگ ، ترشحات و ... را مسدود کنند ، همه این موارد ممکن است حاوی ویروس یا باکتری هایی باشد که برای شما مضر باشد . با این حال ، ذرات کوچک ممکن است هنوز هم بتوانند به یک ماسک پزشکی نفوذ کنند .از نظر پزشکی بر اساس مقالات منتشر شده تفاوتی از منظر فیلتر دار بودن و فاقد فیلتر بودن ماسک ها در کاربرد انها وجود ندارد بجز اینکه در انواع فیلتر دار نفس کشیدن راحت تر می باشد البته بشرطی که فیلتر سالم و دارای کارکرد مناسب باشد.

2- ماسک (N95) ‌

                                 

برخی از بیماریها مانند آنفلوانزا، آبله مرغان، سرخک و سندروم حاد شدید تنفسی از طریق هوا قابل انتقال هستند، ماسک N95 توانایی بالایی در جلوگیری از انتقال این بیماریها دارد. استفاده راحت، فیکس شدن کامل روی صورت و همچنین فیلتراسیون بالای ذرات ریز معلق در هوا را میتوان سه ویژگی مهم ماسک N95 دانست. توجه به این نکته ضروری می باشد که این نوع ماسک به دومنظور مختلف طراحی شده است : استفاده در امور پزشکی و استفاده در صنعت و لذا در هنگام خرید توجه به کاربرد آن ضروری می باشد.

در هنگام خرید ماسک N95 حتما در انتخاب اندازه آن دقت کنید. کیپ شدن ماسک بر روی دهان و بینی باعث بهبود عملکرد آن میشود. برای کودکان از ماسک مخصوص کودکان و برای بزرگسالان از ماسک مخصوص بزرگسالان استفاده کنید.

عمر مفید ماسک N95 چقدر است؟

در هنگام خرید ماسک N95 توجه به عمر مفید آن بسیار اهمیت دارد. مدت زمان استفاده از ماسکهای تنفسی مختلف با هم یکسان نیست. ماسک N95 یک ماسک یکبار مصرف طبی با عمر مفید 8 ساعت است. البته در صورت مشاهده هر گونه تغییر از قبیل شل شدن بندهای آن،ایجاد مشکل در تنفس و همچنین خراب و کثیف شدن و یا مرطوب شدن ماسک N95 بهتر است آن را دور انداخته و از یک ماسک جدید استفاده کنید. فراموش نکنید که ماسک N95 را نمیتوان تمیز و یا ضدعفونی کرد. همچنین توجه داشته باشید که در هنگام دور انداختن ماسک N95 آن را داخل یک نایلون بپیچید و سپس داخل سطح زباله بیاندازید.این مطالب برای کلیه ماسک ها قابل تعمیم می باشد.

ماسک های  :FFP ماسک های FFP که با استاندارد اروپایی EN149: 2001 طبقه بندی شده اند .

ماسک فیلتر دار FFP1  : ماسک مناسب برای ذرات بزرگتر از 5 میکرون با فیلتراسیون 80 درصد

ماسک فیلتر دار FFP2  : ماسک مناسب برای ذرات بین 2 تا 5 میکرون با فیلتراسیون 94 درصد

ماسک فیلتر دار FFP3 : ماسک مناسب برای ذرات کوچکتر از 2 میکرون بافیلتراسیون 99درصد

  

هنگام خرید ماسک حتما علایم اختصاری درج‌شده روی آن را مطالعه کنید.

به عنوان مثال حرف (N) به این معنی است که ماسک موردنظر ضد روغن و نفت نیست. معمولا اعدادی هم در کنار حرف لاتین درج می‌شود؛ فرضا N95 نشان می‌دهد که فیلتر ماسک 95 درصد ذرات معلقی را که پایه‌ی روغنی یا نفتی ندارند، می‌تواند جذب کند.

حرف (R) به این معنی است که ماسک در برابر ذراتی با پایه‌ی روغن و نفت به مدت حداکثر 8 ساعت مقاوم است. اگر در یک ماسک عدد 95 در کنار حرف لاتین (R) درج شده باشد، به این معنی است که از آن می‌توان با اطمینان هنگام نقاشی ساختمان استفاده کرد؛ چرا که اغلب رنگ‌های ساختمانی پایه‌ی روغنی یا نفتی دارند.

حرف (P) به این معنی است که ماسک بیش از 8 ساعت در برابر ذراتی با پایه‌ی روغن و نفت مقاوم است. بنابراین اگر دنبال ماسکی می‌گردید که بتواند سلامت شما را در شرایط مختلف تا حداکثر میزان ممکن حفظ کند، باید به دنبال ماسکی باشید که عبارت P100 روی آن درج شده باشد. این عبارت به این معنی است که ماسک نه‌تنها ذرات با پایه‌ی روغنی بلکه حتی ذرات با پایه‌ی غیرروغنی را هم تا مرز 100 درصد فیلتر می‌کند.

حرف N  در N95 نمایانگر “عدم مقاومت در برابر روغن” است و عدد 95 هم نشان می‌دهد که این نوع ماسک‌ها در بدترین حالت، مانع عبور 95 درصد از ذرات بزرگ‌تر از 0.3 میکرون می‌شود.

در ماسک‌های سری P،‌ این حرف نشانگر “ضد روغن بودن” است،‌ اما این ویژگی برای محافظت از فرد در برابر ویروس کرونا که اغلب از طریق سرفه کردن و ارتباط نزدیک با فرد بیمار منتقل می‌شود، اضافی است و کارکرد خاصی ندارد.  ماسک‌های P100 راه حداقل 99.97 درصد از ذرات را صد می‌کنند. این در حالی است که ماسک‌های جراحی معمولی، به واسطه طراحی ساده‌ای که دارند و به طور کامل دهان و بینی را نمی‌پوشانند، به هیچ وجه محافظتی در حد و اندازه‌های N95 و P100 ندارند.

3- ماسک P100 یا ماسک گاز (چندبار مصرف)

 

کاربرد اصلی: نقاشی و نجاری، قرار گرفتن در معرض سرب، آزبست، حلال‌ها و مواد شیمیایی.

از کارگرانی که به واسطه شغل خود در معرض سرب، آزبست، حلال‌ها و سایر مواد شیمیایی خطرناک هستند، محافظت می‌کند.

4- ماسک‌های کامل صورت یا ماسک‌های الکتریکی تصفیه کننده هوا (چندبار مصرف)

 

 

کاربرد اصلی: نقاشی یا سایر کارهایی که در آن‌ها فرد نیاز به محافظت در برابر گازها و بخارات دارد. از چشم‌ها هم محافظت می‌کند. فرد استفاده کننده را از قرار گرفتن در معرض گازها و بخارات محافظت می‌کند. برای افرادی که مشکل تنفسی دارند یا موهای صورت آن‌ها پرپشت است، مناسب‌تر هستند.

در رابطه با کووید-19 برای چه کسانی مناسب است؟ از آنجا که برخی مدل‌های این ماسک‌ها دارای تصفیه کننده هوا هستند، برای آن دسته از افرادی که مشکل تنفسی دارند، مناسب هستند.

 5- ماسک‌های تنفسی کپسول‌دار

 

کاربرد اصلی: عملیات آتش نشانی برای افرادی مانند آتش نشان‌ها که در شرایط آلوده و خطرناک به هوای پاک نیاز دارند، مناسب است.

 

تاریخ انقضا و عمر مفید استفاده از ماسک فیلتردار :به طور عمومی عمر مفید ماسک فیلتردار n95 و ffp2 می تواند تا 8 ساعت کاری باشد اما بطورکلی در سه حالت زیر باید ماسک فیلتردار n95 یا ffp2 تعویض شود . اگر قالب کاسه ای شکل ماسک فرم خود را از دست داداه باشد و روی صورت تان بطورکامل محکم نچسبد که باعث نشت هوای بیرون به درون ماسک شود . اگر با وجود زدن ماسک روی صورت بوی دود و هوای آلوده از بیرون را احساس می کنید . اگر فیلتر ماسک کثیف شده باشد و آلودگی ها گرد و غبار روی سطح آن دیده شود که قابل تمیز شدن نباشند.

روش استفاده از ماسک

دستان خود را تمیز کنید:  قبل از لمس ماسک تمیز ، دستان خود را با آب و صابون کاملاً بشویید. باید دستان خود را حداقل 20 تا 30 ثانیه بشویید. همیشه از یک حوله کاغذی تمیز برای خشک کردن دستان خود استفاده کنید و سپس آن حوله کاغذی را درون سطل زباله بیندازید. قبل از اینکه آن را دور بیندازید ممکن است بخواهید از آن حوله کاغذی استفاده کنید تا پس از شستن دستان خود ، در را باز و بسته کنید

ماسک را بررسی کنید : هنگامی که یک ماسک جدید را از جعبه درمی آورید ، آن را چک کنید تااطمینان حاصل کنید که هیچ گونه نقص ، سوراخ و پارگی در ماسک وجود ندارد. اگر ماسک دارای نقایص ، سوراخ و شکاف است ، آن را دور ریخته و ماسک جدید )استفاده نشده( دیگری را انتخاب کنید .

مراحل قرار دادن ماسک روی صورت

قسمت بالای ماسک را به درستی تنظیم کنید: برای اینکه ماسک تا حد ممکن به پوست شما نزدیک شود ، قسمت بالای ماسک دارای لبه خمیده اما محکم خواهد بود که می تواند در اطراف بینی شما قرار گیرد. قبل از استفاده از ماسک روی صورت خود اطمینان حاصل کنید که این قسمت به سمت بالا قرار دارد

 

قسمت داخلی بیشتر ماسک های پزشکی به رنگ سفید است

 

 

از طرف مناسب ماسک به سمت بیرون اطمینان حاصل کنید: قسمت داخلی بیشتر ماسک های پزشکی به رنگ سفید است ، در حالی که قسمت بیرونی دارای نوعی رنگ است. قبل از استفاده از ماسک بر روی صورت خود ، اطمینان حاصل کنید که قسمت سفید ماسک به سمت صورت شما باشد .

 

 

ماسک را روی صورت خود قرار دهید: انواع مختلفی از ماسک های پزشکی موجود است که هر کدام روش های مختلفی برای اتصال ماسک به سر شما دارند .

حلقه گوش : برخی از ماسک ها دارای 2 حلقه گوش در دو طرف ماسک هستند. این حلقه ها به طور معمول از یک ماده الاستیک ساخته شده اند تا بتوان آنها را کشید. این نوع ماسک را توسط حلقه ها بردارید ، 1 حلقه را دور یک گوش قرار دهید و سپس حلقه دیگر را در اطراف گوش دیگر خود قرار دهید .

گره ای یا بندی : برخی از ماسک ها با تکه های پارچه ای که به پشت سر شما گره خورده است ،ارائه می شود. بیشتر ماسک ها با بندهای بالایی و پایینی همراه هستند. ماسک را به وسیله بندهای بالا بلند کنید ، بندها را در پشت سر خود قرار دهید و آنها را به هم وصل کنید .

نواری : بعضی از ماسک ها دارای 2 بند الاستیک هستند که در پشت و اطراف پشت سر شما قرار دارند . ماسک را جلوی صورت خود نگه دارید ، بند بالا را بالای سر خود بکشید و آن را در اطراف تاج سر خود قرار دهید. سپس باند پایین را بالای سر خود بکشید و آن را در پایه جمجمه قراردهید .

 

 

تنظیم قسمت روی بینی ماسک

قطعه بینی را تنظیم کنید: اکنون که ماسک پزشکی روی سر و صورت شما قرار گرفته است ، از انگشت اشاره و انگشت شست خود استفاده کنید تا قسمت خمیده لبه بالای ماسک را در اطراف پل بینی خود بچسبانید .

 

 

ماسک پزشکی را چگونه به صورت بزنیم

در صورت لزوم باند پایین ماسک را گره بزنید: اگر در حال استفاده از ماسک با بندهایی هستید که در قسمت بالا و پایین گره خورده است ، اکنون می توانید باند پایین را در زیر پایه جمجمه خود ببندید. از آنجا که تنظیم قطعه بینی می تواند بر روی مناسب بودن ماسک تأثیر بگذارد ، بهتر است بعد از تنظیم قسمت بینی بندهای پایین را ببندید تسمه های پایین را قبلاً به هم گره زده اید ، شاید در صورت لزوم مجبور شوید دوباره آنها را محکم تر کنید

 

 

روش استفاده و تنظیم ماسک روی صورت

ماسک را به صورت و زیر چانه خود بچسبانید. پس از آنکه ماسک کاملاً ایمن شد ، آن را تنظیم کنید تا مطمئن شوید که صورت و دهان شما را پوشانده است ، و لبه پایینی زیر چانه شما قرار دارد

درآوردن ماسک :

دستان خود را تمیز کنید: بسته به آنچه که قبل از برداشتن ماسک با دستان خود انجام داده اید ،ممکن است لازم باشد که دستان خود را بشویید

 

ماسک را با دقت جدا کنید. به طور کلی ، ماسک را فقط با لمس لبه ها ، بندها ، حلقه ها و نوارها جدا کنید. قسمت جلوی ماسک آلوده را لمس نکنید

 

ماسک آلوده را در کیسه جدا بیندازید

 

 

ماسک های پزشکی طوری طراحی شده اند که فقط یک بار قابل استفاده هستند. بنابراین وقتی ماسک را جدا کردید ، فورا آن را درون سطل زباله بگذارید . در محیطهای پزشکی احتمالاً سطل زباله مخصوص برای وسایل بیوشیمیایی مانند ماسک های استفاده شده و دستکش وجود دارد .در یک محیط غیر پزشکی که ماسک می تواند آلوده باشد ، ماسک را به تنهایی درون یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. کیسه پلاستیکی را گره بزنید و سپس کیسه پلاستیکی را درون سطل زباله بیندازید .پس از درآوردن ماسک ، دستان خود را یکبار دیگر بشویید

 

 

1.https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/dcp-ncov.pdf?sfvrsn=f5fe62344&download=true(20200127DCP_ 2019 nCoV_Version2)

 2. https://www.cdc.gov/niosh/docs/2010-133/pdfs/2010-133.pdf (How to Properly Put on and Take off a Disposable Resp)

 3. https://masknano.com/how-to-use-respiratory-mask/

 4. https://www.cdc.gov/infectioncontrol/pdf/strive/PPE101-508.pdf

 

گردآورندگان:

مهناز فرجی،کارشناس مدیریت اطلاعات سلامت،بیمارستان امیرالمومنین (ع)

اکرم کنعانی،کارشناس ارشد مدیرریت اطلاعات سلامت، بیمارستان امیرالمومنین (ع)

عبدالرحمان زارعی،کارشناس ارشد مدیرریت اطلاعات سلامت، بیمارستان امیرالمومنین (ع)

لیلا کارگر ، مسئول روابط عمومی بیمارستان امیرالمومنین (ع)