سوء مصرف مواد مخدر یکی از معضلات جهانی است که هر جامعه با توجه به ویژگی‌‌های خاص افراد خود، به نحوی از آن رنج می‌برد. عوارض بسیار جدی اعتیاد بر سلامت فرد، زندگی خانوادگی، اقتصادی، امنیت، رشد فرهنگی جامعه بسیار گسترده و عمیق است.

اعتیاد فرآیندی تدریجی و در جهت تلاش برای کنترل و ارضای آرزوی خوشبختی است، اعتیاد را می‌توان نوعی بیماری تلقی کرد که از یک حالت معین غالباً گنگ آغاز می‌شود و به یک نهایت می‌رسد.

هر ساله شعار ویژه‌ای برای روز جهانی مبارزه با مواد مخدر انتخاب می شود تا اقدامات و کنش های مقابله با این پدیده شوم در آن سال، در چارچوب آن شعار، سمت و سو داده شوند و برای سال 1399 نیز شعار "دانش بیشتر، مراقبت بهتر " انتخاب شده است.

از سویی مسئله ترک مصرف مواد مخدر از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه مسئولین و نیز خود مبتلایان به سوء مصرف مواد و همچنین خانواده‌‌های آنها بوده است. ترک جسمانی مواد مخدر چندان مشکل نیست، لذا مشکل اصلی بازگشت و شروع دوباره به این عادت ناپسند است

در حال حاضر در ایران آمار دقیقی از این که چند درصد از معالجه شوندگان مجددا به مواد مخدر بازگشت دارند وجود ندارد، اما آمار افزایش مبتلایان به مصرف مواد مخدر در کشور می‌تواند بیان­گر این باشد که روش‌‌های درمانی انجام شده تاکنون موفقیت آمیز یا جامع نبوده است . با توجه به تفاوت‌‌های منطقه‌ای در افکار، باورها و نظرات انسان‌‌ها استفاده از نظرات افراد مبتلا به سوء مصرف مواد در هر منطقه جغرافیایی می‌تواند شیوه موثری در شناخت علل بازگشت به اعتیاد در افراد معتاد آن منطقه باشد.

اعتیاد را می‌توان تلاشی به منظور کنترل چرخه‌های غیر قابل کنترل دانست. وقتی افراد مصرف‌کننده به منظور تغییر خلق خود از یک ماده شیمیایی استفاده می‌کنند،  بر آن گمانند که می‌توانند این چرخه‌ها را کنترل کنند.

تمامی فرآیند های اعتیاد آور دارای یک وجه اشتراک هستند که همان جست‌وجوی بی‌هدف تمامیت، خوشبختی و صلح از ورای یک رابطه یا یک واقعه است. مهم نیست اعتیاد به چه چیز باشد، مصرف‌کنندگان از یک واقعه به منظور تغییر خلق، یا ایجاد خلسه استفاده می کنند.

به طور کلی اعتیاد واکنش و پاسخ فیزیولوژیک بدن به مصرف انواع مخدرهای گیاهی و شیمیایی است که از طرفی باعث آرامش موقت، تسکین و حتی تحریک و شادی گذرا برای فرد می‌شود و پس از پایان تاثیر مخدر، جستجوی فرد برای تامین دوباره ماده مخدر آغاز می شود. در این شرایط به مرور فرد مصرف کننده هم از نظر جسمانی و هم از نظر روانی به مخدر وابسته می شود تا حدی که ادامه زندگی را بدون مصرف آن ماده غیرممکن می پندارد.

در اعتیاد به مواد مخدر وقتی مصرف مواد مخدر به یکباره و ناگهانی قطع شود، نشانه خماری ایجاد می گردد. اسهال، لرزش، تهوع یا دل پیچه و لرزش دست از جمله علائم رایج خماری در اعتیاد به مواد مخدر هستند.

وقتی سخن از "مبارزه با مواد مخدر" است منظور صرفاً "روش های مقابله‌ای" نیست بلکه مهم‌تر از آن روشهای پیشگیرانه چون: حمایت عاطفی، آگاهی‌بخشی، مراقبت از فضاهای آسیب‌پذیر، تقویت و گسترش آموزه‌های دینی و اخلاقی در خانواده، گسترش مراکز فرهنگی و ورزشی و ایجاد اشتغال می تواند از افتادن در ورطه اعتیاد نقش مهمی داشته باشد و جوانان را از از فرو افتادن آنها در باتلاق وابستگی به مواد مخدر محافظت نماید.

«رعنا شیبانی»
سوپروایزر آموزش سلامت/ مرکز آموزشی درمانی سوانح سوختگی و ترمیمی امیرالمومنین«ع»