مقدمه:

از نظر سازمان بهداشت جهانی خودکشی اقدامی است که فرد در آن با آگاهی در تلاش برای خاتمه دادن به زندگی خویش است.خودکشی یکی از بزرگترین چالش ها در میان اکثر کشورهاست.با 800000 مرگ در سال پانزدهمین علت مرگ و میر دردنیاست.سومین علت مرگ و میر در بین افراد 15 تا 44 ساله دنیاست و ششمین علت مرگ در بین افراد 15 تا 24 ساله امریکاست.طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (2014) بیش از 80 درصد خودکشی های به وقوع پیوسته در کشورهای کم درامد و یا با درامد متوسط بوده است.

در این کشورها راه های مختلفی برای خودکشی وجود دارد.روش ها و وسایل خودکشی براساس فرهنگ رایج در جامعه متفاوت است.از روش های مختلف خودکشی می توان به خودسوزی اشاره کرد.خودسزی یکی از راه های خودکشی است که بیشترین سهم خشونت را دارد.اگرچه نرخ خوسوزی به طور کلی پائین است اما نرخ مرگ در ان بالای60 % است.کشورهای جهان را میتوان براساس درصد خودسوزی کنندگان در افراد خودکشی کننده به دو دسته کشورهای دارای درصد خودسوزی کمتر از 2 درصد همچون ایتالیا و(06/0 درصد)،المان(76/0 درصد)،امریکا(96/0 درصد) و کانادا(00/1 درصد) و کشورهای دارای درصد خود سوزی 2 درصد یا بیشتر تقسیم کرد.از این میان ایران یکی از کشورهای با شیوع بالای خودسوزی است.در واقع بعضی از استان ها بالاترین نرخ خودوسزی را در دنیا دارند( 24 مورد در هر 100000نفر در سال).در کشورهایی با درامد بالا،خودکشی بیشتر در مردان رایج است اما در کشورهایی مثل ایران،افغانستان،هند و سریلانکا بیشتر بین جوانان و زنان و افرادی با درامد پائین و کم سواد رایج است.بین 3/1 تا 5/9 درصد از امار پذیرش بیماران بستری به خودکشی ها اختصاص دارد که از بین ان ها 25 تا 71 درصد خودسوزیست.از این رو با توجه به امار بالای خودکشی از طریق خودسوزی به ویژه در جوانان،این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های اپیدمیولوژیک خودسوزی بستری شده در بیمارستان امیرالمومنین شیراز (مرکز سوختگی) انجام شد.

 

روش ها :

در این مطالعه مقطعی گذشته نگر،اطلاعات مورد نیاز از کلیه پرونده های بیماران خودسوزی بستری شده در بیمارستان امیرالمومنین شیراز(مرکز سوختگی قطب جنوب) در بین سال های 1395-اذر 1397 جمع اوری گردید.داده ها با استفاده از اطلاعات پرونده های بیماران به دست امد.در مجموع، 63 پرونده مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مورد نیاز در چک لیستی که بدین منظور تهیه شده بود،ثبت گردید.متغیرهای مورد بررسی در پرونده ی پزشکی بیماران شامل سن،جنس،وضعیت تاهل،زمان خودسوزی،سال بستری ،سطح سوختگی،نتیجه خودسوزی(منجر به فوت شده /نشده) و درصد سوختگی بود..تمامی ملاحضات اخلاقی در این پژوهش مد نظر قرار گرفت.کلیه مشخصات و اسامی افراد به صورت محرمانه باقی ماند.از مسئولان مربوطه مجوزای لازم کسب شد.ضمن اینکه مطالعه حاضر،کد اخلاق از نهاد های مربوط دریافت نمود.داده های به دست امده پس از ورود به برنامه ی نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

 

یافته ها:

در بین سال های 1395 تا اذر 1397، 63 نفر اقدام به خودسوزی کرده اند که 31 (2/49 درصد) زن و 32 نفر(50 درصد) مرد بودند.37 نفر (7/58 درصد) متاهل و 26 نفر(3/41 درصد) مجرد بودند.22 نفر(46 درصد) در گروه سنی 20-29 سال قرار داشتند.میانگین سن بیماران دچار خودسوزی 32 سال و کمینه و بیشینه ی سن به ترتیب 13 و 73 سال بود.اغلب موارد خودسوزی(21 نفر)در فصل تابستان و کمترین میزان (10 نفر) مربوط به فصل پائیز بود.بیشترین میزان خودسوزی بستری شده مربوط به سال 1396 و 1397 بود که 22 نفر برای هر سال(9/34 درصد) بود و از طرفی با توجه به این اطلاعات در دسترس تا اذر 97 بود احتمال بیشتر بودن فراوانی سال 1397 نیز هست و کمترین میزان مربوط به سال 1395 بود که 19 نفر (1/30 درصد) بودند.بیش از نیمی از افراد(50 نفر معادل 3/79 درصد) در طول 3 سال گذشته در اثر خودسوزی فوت کردند.بیشترین سطح سوختگی مربوط به سطح 70 درصد و بالاتر از ان بود که 37 نفر(7/58 درصد) را به خود اختصاص داده بود.

بحث:

براساس نتایج،برتری قابل توجهی در فراوانی خودسوزی دو جنس مرد وزن مشاهده نشد که با نتایج مطالعات علاقه بندان و همکاران در ایلام و مطالعه ای در کردستان هم خوانی نداشت که این مورد نیاز به بررسی بیشتر جهت علت هم خوانی نداشتن دارد.نتایج حاکی از آن است که افراد متاهل (7/58) نسبت به افراد مجرد (3/41) بیشتر اقدام به خودسوزی کرده بودند.این نتیجه،در تحقیقات احمدی و نیز یوسفیان و همکاران و کیوان آرا و همکاران تایید شده است.برخلاف سایر روش های خودکشی که در میان افراد مجرد شیوع بیشتری دارد،خودسوزی در میان افراد متاهل بیشتر اتفاق می افتد.این موضوع می تواند بیشتر ناشی از فشارهای زندگی به ویژه فشارهای اقتصادی باشد که در بین افراد متاهل، در قیاس با افراد مجرد احساس می شود.بیشترین موارد خودسوزی (46 درصد) در سنین 20-29 و بعد ازآن 30-39 سالگی رخ داده است.یافته ی مربوط به گروه سنی در این تحقیق،مشابهت زیادی با یافته های مطالعات داخلی و خارجی همچون مطالعات احمدی و سوخائی و همکاران دارد.این رفتار می تواند بیشتر تحت تاثیر شرایط خاص دوران جوانی همچون استقلال طلبی،زود رنجی،هیجانی و واکنشی بودن افراد و یا شرایط خاص اجتماعی نظیر هویت یابی اجتماعی همراه با اشتغال و تحصیلات باشد.بنابراین لزوم برنامه ریزی و راهبرد مشخص برای انجام مداخلات پیش گیرانه در این گروه سنی گوشزد می شود.خودسوزی در فصل تابستان بیشتر از سایر فصول بود.بعد از فصل زمستان و بهار و در انتها کمترین میزان خودسوزی مربوط به فصل بهار بود. این در حالی است که در فصل زمستان،مواد سوختی بیشتر در دسترس است.بنابراین،در دسترس بودن مواد سوختی،توجیه مناسبی برای انتخاب روش خودکشی نیست.در این مطالعه نفت بیشترین ماده سوختی مورد استفاده بود که با مطالعه ی کریم و همکاران در کرمانشاه،مهرپور و همکاران در بیرجند و نیز احمدی و همکاران در شمال ایران و کیوان ارا و همکاران هم خوانی داشت.یافته های مطالعه حاکی از ان است بود که خودسوزی در بیش از نیمی از افراد (50 نفر معادل 3/79 درصد )در نهایت منجر به فوت آنان شده بود.در بررسی سطح مربوط به سوختگی که قوی ترین عامل خطر می باشد،نتایج مبین آن است که بیشترین افراد( درصد) سطح سوختگی 70 درصد و بالاتر از آن بود که با مطالعات نانبخش و همکاران هم خوانی داشت.

خودسوزی،یکی از مشکلات مهم اجتماعی و بهداشت روانی به خصوص در میان افراد جوان است.براساس نتایج این تحقیق و اغلب تحقیقات مورد اشاره،افراد متاهل در رده ی سنی 20-39 سال با سلامت روانی و جسمانی و اقتصادی نامناسب بیش از سایر طیف ها در معرض استفاده از روش خودسوزی برای از بین بردن خود هستند. بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی و استفاده از مشاوره های روانی و روان پزشک جهت کاهش تعارض های خانوادگی و فامیلی،غربالگری افراد در معرض خطر،فراهم سازی امکان دسترسی به مکان های آسیب زا،آگاهی بخشی در مورد عواقب سوء خودوپسوزی،تقویت سیستم های درمانی و بهداشتی مناطق آسیب زا و مواردی نظیر آن،می تواند در کنترل و پیشگیری خودسوزی مثمر ثمر باشد.

 

 

منابع:

1.World Health Organization. Guidelines for the primary

prevention of mental, neurological and psychosocial

disorders. Geneva, Switzerland: WHO; 1994.

2. Yasemi MR, Roghani A, Yaghobi M, Zamani N,

Sayeh Miri K. Burning percentage evaluation of

cases with suicide attempt by self-burning in the Ilam

Province between 1372-1385. J Ilam Univ Med Sci

2013; 21(3): 53-63. [In Persian].

3. Alaghehbandan R, Lari AR, Joghataei MT, Islami A,

Motavalian A. A prospective population-based study

of suicidal behavior by burns in the province of Ilam,

Iran. Burns 2011; 37(1): 164-9.

4. Ahmadi A. The prevalence of suicide in suicide.

attempters in the city of Islamabad West. J Kermanshah

Univ Med Sc 2005; 9(1): 26-36. [In Persian].

25.Shkrum MJ, Johnston KA. Fire and suicide: a threeyear

study of self-immolation deaths. J Forensic Sci

1992; 37(1): 208-21.

26. Yoosofilabani J, Mirzaei H. The study of factors

affecting of self-burning among women. J Health

Syst Res 2013; 9(7): 672-81. [In Persian].

27. Ahmadi AR, Janbazi Sh, Laghaei Z, Ahmadi A,

Davarinezhad O, Heydari MB. Epidemiological study

of committed self-inflicted burns admitted to the

hospitals of Kermanshah, University Of Medical

Sciences, Iran (2004-2005). J Fundam Ment Health

2006; 8(29-30): 23-35. [In Persian].

28. Sukhai A, Harris C, Moorad RG, Dada MA. Suicide

by self-immolation in Durban, South Africa: a fiveyear

retrospective review. Am J Forensic Med Pathol 2002; 23(3): 295-8.

29. Thombs BD, Bresnick MG, Magyar-Russell G. Who

attempts suicide by burning? An analysis of age patterns

of mortality by self-inflicted burning in the United

States. Gen Hosp Psychiatry 2007; 29(3): 244-50.

33. Najafi F, Ahmadijouybari T, Moradinazar M, Ataie

M, Karamimatin B, Karamimatin R, et al. The

survival rate of self-immolators in Kermanshah

Province 2010- 2011. J Kermanshah Univ Med Sci

2013; 17(9): 563-71. [In Persian].

34. Nanbakhsh Z, Mohaddesi H, Nanbakhsh F, Mazlomhi

P. Suicide conceptually is ending once life. J Urmia

Nurs Midwifery Fac 2009; 7 (2): 107-12. [In Persian].

 

 

تهیه کنندگان:

اکرم کنعانی،کارشناسی ارشد فناوری اطلاعات سلامت، بیمارستان سوانح و سوختگی امیرالمومنین صدرا

مهناز فرجی،کارشناس فناوری اطلاعات سلامت،بیمارستان سوانح و سوختگی امیرالمومنین صدرا